Uitvaart etiquette: 10 do's en don'ts op een begrafenis of crematie
Hoewel ik voorstander ben van een persoonlijke en informele benadering van een uitvaart, blijft een begrafenis of crematie in de meeste gevallen toch een formele gelegenheid. Gezien de vooropgezette structuur van een uitvaartdienst, zijn er behoorlijk wat regels waar men zich aan moet houden. En dat gaat lang niet altijd goed. Wat is de geschikte kledingkeuze, hoe zit het met de stoelindeling, en op welk moment biedt je condoleances aan? Om ongemakkelijke situaties te voorkomen zet ik in dit artikel tien do’s en don’ts tijdens een begrafenis of uitvaart voor je op een rij, zodat jij goed voorbereid bent tijdens de volgende uitvaart.
1. Do: Lees de rouwkaart goed door
Op de rouwkaart staat naast de aankondiging van het overlijden ook informatie over het afscheid. Je kunt hier vaak de locatie van de uitvaartceremonie en het tijdstip vinden. Soms staan er ook specifieke wensen op de rouwkaart, bijvoorbeeld het verzoek om niet in het zwart gekleed te komen, of om een enkele roos mee te nemen die op de kist gelegd kan worden. Lees de rouwkaart dus goed door zodat je de naaste familieleden geen overbodige vragen hoeft te stellen over de uitvaart.
2. Don’t: Kom niet te laat
Zorg dat je ruim op tijd aanwezig bent bij het afscheid. Het is niet alleen respectloos om te laat te komen, maar zorgt ook voor verstoring van de ceremonie. Plan de route dus een dag van tevoren uit en vertrek op tijd van huis. Kom je toch te laat door onvoorziene omstandigheden, zoals autopech of een file? Meld je dan eerst bij een medewerker bij de locatie van het afscheid en zorg dat je zo onopgemerkt mogelijk plaats kunt nemen bij de ceremonie.
3. Do: Kleed je gepast
Het verschilt per uitvaart, maar meestal is het voorschrift om een nette ingetogen outfit aan te trekken in een donkere kleur, zoals zwart, donkergrijs of donkerblauw. Laat je spijkerbroek en sneakers liever thuis. Zorg dat je er verzorgd uitziet en aandacht aan je kleding hebt besteed. Maar kijk ook naar de voorkeuren die op de rouwkaart staan aangegeven. Het komt bijvoorbeeld voor dat er nadrukkelijk wordt gevraagd niet in het zwart te komen, maar juist een kleurrijke outfit te kiezen, of in het wit. Dit is tegenwoordig een trend die je veel vaker ziet tijdens een afscheid, waarbij de nadruk ligt op de viering van iemands leven en lichte kleding gepast is.
Tip: Huur een mooi pak of een speciale jurk, of leen een outfit van een goede vriend of vriendin. Dit is niet alleen handig wanneer je niets hebt om aan te trekken, maar heeft nog een bijkomstig voordeel. Aan de kleding die je draagt tijdens een uitvaart blijft vaak de herinnering aan het afscheid zitten. Daardoor kan het gebeuren dat je deze outfit niet snel weer aan zal trekken. Leen of huur je een outfit, dan breng je de kleding na de uitvaart gewoon weer terug en heb je dit probleem niet.
4. Don’t: Maak geen ruzie of ongepaste opmerkingen
Het spreekt misschien voor zich, maar een uitvaart draait om de overledene en directe nabestaanden. Het is niet de plek om familieruzies uit te vechten of om een confrontatie met iemand op te zoeken. Als er iemand bij de uitvaart aanwezig is met wie je niet goed overweg kan, probeer je gevoelens dan even opzij te zetten. En laat een ruzie ook zeker niet de reden zijn dat je besluit de uitvaart niet bij te wonen. Er zullen altijd wel mensen aanwezig zijn met wie je het wel kunt vinden, of je kunt zelf iemand meenemen waarbij je je op je gemak voelt.
5. Do: Zet je mobiele telefoon uit
Je moet er natuurlijk niet aan denken dat tijdens een speech jouw mobieltje opeens keihard afgaat. Zorg er dus voor dat je mobiele telefoon tijdens de uitvaart op stil staat of zelfs helemaal is uitgeschakeld. Mocht er een dringend telefoontje komen, dan kun je altijd later op een rustig moment na de uitvaart terugbellen en zullen mensen begrip hebben voor de situatie.
6. Don’t: Maak geen foto’s zonder toestemming
Maak tijdens de uitvaart niet zomaar foto’s of video’s zonder toestemming van de nabestaanden. Wil je toch iets vastleggen, vraag dan goed na of dit mag. Anderzijds kan het voorkomen dat er een speciale uitvaartfotograaf aanwezig is die de ceremonie vastlegt. Wil jij liever niet op de foto? Geef dit dan aan, zodat de fotograaf daar rekening mee kan houden.
7. Do: Let op de volgorde van zitplaatsen
Het is gebruikelijk dat de naaste familie, zoals de partner, ouders, kinderen en broers en zussen op de eerste rij zitten. Wees hier alert op wanneer je een zitplaats uitkiest. Vaak duurt het even voordat de hele groep compleet is. Wanneer er op het laatst nog een naaste familielid aankomt die geen zitplek meer bij de andere familieleden heeft, kan dit voor stress zorgen. Weet je niet zeker of je op een bepaalde stoel kunt plaatsnemen, vraag het dan voor de zekerheid even na bij de anderen, of aan de uitvaartbegeleider die in de zaal rondloopt.
8: Don’t: Hou je tranen niet tegen
Het is niet gek dat je tijdens de uitvaart ontroerd kan raken en moet huilen. Neem voor de zekerheid een zakdoekje mee zodat je altijd iets bij de hand hebt, mochten de tranen opkomen. Of je nu wel of niet geëmotioneerd raakt, maak je hier niet druk over. Het komt ook voor dat je bij het afscheid van een dierbare helemaal geen behoefte voelt om te huilen. Verdriet en rouw uiten zich in elke situatie en bij iedere persoon weer anders.
9: Do: Condoleer de naaste familieleden
Hoe het condoleren exact plaatsvindt, verschilt per uitvaart. Bij traditionele uitvaarten is er hier een speciaal moment voor, voor of na de ceremonie. De naaste familieleden staan of zitten dan op een rij, en mensen kunnen een voor een langsgaan om hun medeleven te tonen. Vaak is dit een gestroomlijnd proces dat wordt begeleid door de uitvaartbegeleider en spreekt het voor zich dat iedereen automatisch aansluit.
Het komt ook voor dat de familie ervoor kiest om geen officiële condoleance te houden. Je kunt dan zelf een moment kiezen om even contact te maken. Wat je zegt is aan jou en hoeft ook niet heel uitgebreid te zijn. De officiële term die je zegt tijdens de condoleance is ‘gecondoleerd’, maar je kunt ook je eigen woorden gebruiken om uit te drukken dat je met de nabestaanden meeleeft. Iemand een hand of omhelzing geven en is vaak al voldoende.
10: Don’t: Maak het niet te ingewikkeld, maar volg je gevoel
Last but not least: een uitvaart is het moment om afscheid te nemen van iemand die jou dierbaar was. Los van alle regels en gebruiken is het belangrijk om ook op je eigen gevoel af te gaan – natuurlijk altijd met respect. Respect voor de overledene, de nabestaanden en de persoonlijke en culturele normen die iedere uitvaart uniek maken. Het is belangrijk om niet te vergeten dat iedereen rouwt op zijn eigen manier. Respecteer deze verschillen en biedt steun waar nodig, maar zorg ook voor ruimte voor je eigen emoties.
Vergeet vooral niet dat het belangrijkste is dat je er bent. Jouw aanwezigheid betekent meer dan je wellicht beseft. Het gaat er uiteindelijk niet om wat je zegt of doet, maar om je bereidheid om er te zijn in een moeilijke tijd en je respect voor de overledene te tonen. Mocht je ooit twijfelen over iets dat je hebt gezegd of gedaan, herinner je dan dat het tonen van medeleven altijd het juiste is om te doen, en dat jouw aanwezigheid het allerbelangrijkste teken van medeleven is.